In hoeverre mag je rekening houden met de persoon van de auteur bij het lezen van zijn/haar fictie?
Mijn eerste impuls is om te zeggen dat we geen rekening dienen te houden met de persoon van de auteur bij het lezen van zij/haar fictie. Wij dienen zo weinig mogelijk van de schrijver te weten. De schrijver dient in afzondering te leven en op een zolderkamertje zijn boeken te schrijven, des nachts bij kaarslicht. Overdag heeft de schrijver namelijk een baan als docent, of als receptionist in een hotel zo je wilt. Ik heb begrepen dat nachtreceptionist ook prima te combineren valt met het werk van de schrijver. Dan kun je schrijven en receptionistje spelen op hetzelfde moment! Ideaal.
Maar dit is een hopeloos ouderwets beeld van de schrijver. Tegenwoordig ben je niet alleen schrijver maar slash artist. Hoe meer /////// je achter je naam kunt schrijven hoe beter. Je bent schrijver/entertainer/theatermaker/danser/kunstschilder/zanger/van alles en nog wat//////.
En een slash artist is publiek domein, die snabelt, die signeert tieten, geeft lezingen, is te zien in programma’s als wie is de mol, heeft een eigen cabaretvoorstelling en zit op circusles, voor je weet maar nooit. Dus weten we van alles over het leven van de schrijver. We weten dat dat leven zich niet afspeelt op een zolderkamertje. Omdat we biertjes drinken die de schrijvers voor ons halen. Want nu de schrijvers mensen zijn moeten ze de gunsten van de lezer kopen. Dus lachen ze vriendelijk en doen ze alsof ze je kennen.
En als je (net doet alsof) je iemand kent, dan is het wel heel lastig om geen rekening te houden met het aanzien des persoon als je zijn of haar fictie leest. Want die moeder van Ernest van der Kwast is echt zo als beschreven in Mama Tandoori, ik heb haar zelf ontmoet. Als ik zo’n vriendinnetje had als Arnon Grunberg zou ik haar ook in mijn fictie op die manier beschrijven. En hoe toevallig is het dat de hoofdpersoon uit het boek dat ik nu aan het lezen ben van Jeanette Winterson homoseksueel is, zich afzet tegen religie en geadopteerd is? Zijn dit niet allemaal dingen die over haar gaan?!? Die haar in het echte leven zijn overkomen? Om nog maar te zwijgen van de verhalen die in zowel de boeken van Ischa Meijer als Conny Palmen te lezen zijn. Een van beide of beide hebben ze geromantiseerd, want in haar verhaal is zij de held en in zijn stukje was zij er helemaal niet bij, dus nam hij automatisch de rol van de held in. Maar als je de boeken van beide uit dezelfde periode leest zie je toch duidelijk terug dat ze intensief samen waren in die tijd. Dezelfde dingen mee maakte die ze wel moesten verwerken tot fictie.
Hoewel mijn impuls dus is NEE! weet ik dat het antwoord is JA! Want wie de schrijver is beïnvloed zijn of haar kijk op de wereld. En je kijk op de wereld beïnvloed je werk, beïnvloed je schrijven. De fictie die ik zelf schrijf komt veelal ook uit mezelf en mijn directe omgeving. Natuurlijk heb ik het fictief gemaakt, heb ik van 4 personen 1 gemaakt, laat ik een gebeurtenis die bij de een gebeurde bij de ander gebeuren, verzin ik er hier en daar wat bij. Maak ik dingen mooier, of juist lelijker. Haal ik een grappige wending uit de krant. Maar de inspiratie komt vanuit mij en hoe ik me tot de wereld verhoud. Ik ga er vanuit dat dat voor andere, echte schrijvers ook op gaat. Schrijvers zijn net mensen, niets menselijks is hen vreemd.
Niets menselijks is de schrijver vreemd. Dat klopt. Doet het alleen iets af aan het geschrevene wanneer je weet dat een schrijver bijvoorbeeld een bepaalde opinie heeft, en deze in de mond legt van zijn hoofdpersoon? Of moet je dat helemaal niet meenemen tijdens het lezen. Maar kan dat wel wanneer de schrijver steeds meer een publiek figuur wordt? Misschien moeten boeken voortaan anoniem uitgebracht worden 😉
Ik denk dat het heel lastig is om niet de schrijver te zien als je weet dat de mening van de hoofdpersoon die van de schrijver is. Bij mij werkt het meestal zo dat ik opmerk dat er een parallel is, eventjes de schrijver door het personage heen zie, maar dat het personage snel daarna weer gewoon het personage word dat ik er in mijn hoofd van maakte. Ik kan er even makkelijk afstand van doen als dat de gedachte in me opkwam.
Het hoeft dus niets af te doen aan hetgeen geschreven is. Misschien is het zelfs wel zo dat de boeken die wij uitkiezen geschreven zijn door mensen waarvan we sowieso al willen weten wat die persoonlijke opinie is of waarvan we iets met die opinie hebben. Ik merk dat als ik de publieke figuur niet leuk vind ik het ook lastiger vind om zijn of haar boeken te lezen. Want zo’n stom mens zal vast ook wel niet leuk schrijven. Daar kan ik me dan weer stukken minder makkelijk overheen zetten.
Dus ja, ik zou er een voorstander zijn als de auteur weer gewoon terug zijn of haar zolderkamertje op gaat zodat ik zelf kan bepalen wie hij of zij is. lekker anoniem. Dan maar geen biertjes omdat ik een boek lees 😉
Mooi omschreven!!!
Groetjes Iris
Dank je Iris 🙂
Mooi geschreven. Ik schrijf voor mijn beroep. Hoofdzakelijk in opdracht maar ben bezig met mijn eerste boek. Zeer regelmatig heb ik het “moeilijk” omdat ik veel te veel nadenk over de mensen die eventueel mijn boek gaan lezen. “Wat gaan ze wel niet over mij denken”. Is iets dat ik los moet laten, maar echt niet makkelijk!
Mensen moeten je natuurlijk wel kennen voordat ze iets over je kunnen gaan denken. En het werkt dan ook wel weer zo dat als mensen je leuk vinden ze wat je schrijft ook leuk vinden. Ik zou me er gewoon niet zo druk om maken.